Na co dzień zajmujesz wysokie stanowisko, jesteś odpowiedzialną matką, a może po prostu jesteś osobą skrytą i nieśmiałą? Karnawałowa maska to odpowiedni gadżet dla ciebie! Staniesz się aktorką, grającą wymarzoną przez siebie rolę – frywolnej, zmysłowej, zuchwałej, powściągliwej albo lekkomyślnej postaci. Pierwotna funkcja karnawałowej weneckiej maski pomagała zatrzeć różnice pomiędzy obywatelami Wenecji. Odrzucali oni wstyd, skrępowanie – pozyskiwali natomiast możność bycia kimś innym, chronionym przez maskę, która nie ujawniała ich tożsamości, dlatego też żebrak mógł śmiać się z bogatego i wytykać mu wady poprzez odgrywaną uliczną scenkę.

Korzenie fenomenu maski
Historia weneckiej maski sięga XVI – XVIII wieku, gdzie na scenach teatru królowała komedia dell’arte – włoska komedia ludowa, oparta na improwizacji aktorów, którzy znali jedynie zarys scenariusza, pozostałe elementy sztuki odgrywali na bieżąco już na scenie według własnego uznania, a zatem stawali się autorami scenariusza, co istotne na deskach włoskiego teatru zadebiutowały kobiety. Występowały tu charakterystyczne postacie, które ubrane były w tradycyjne stroje ludowe i bogato zdobione maski, postacie te pojawiały się niemal w każdej komedii i posiadały stałe cechy charakteru. Maski, które nosili aktorzy przeszły do historii nie tylko teatru, ale także karnawałowej zabawy.



Maski z komedii dell’arte
Założenie maski określającej konkretną postać z teatru czy literatury oznaczało nadanie własnej osobie cech, którymi charakteryzowała się dana sylwetka. Najbardziej znanymi i popularnymi postaciami z komedii dell’arte są: Arlekin, Doktor, Pantalone, Kolombina, Kapitan.
Arlekin – dynamiczny, przezabawny sługa, sprytny pajac, akrobata. W kostiumie z kolorowych rombów, w czarnej masce, z drewnianą szablą.
Doktor – filozof, uczony, lekarz, jest pośmiewiskiem, często oszukiwany przez swojego sługę. Ma na sobie czarny strój profesorski, z czarnym płaszczem, czarny kapelusz, czarna maska z rumieńcami i krótka bródka.
Pantalone – kupiec wenecki, strachliwy, zdradzany przez małżonkę, oszukiwany ojciec, pozwala na to, by inni bezwzględnie żartowali sobie z niego. Początkowo nosił czerwony płaszcz, który został zmieniony na czarny. Ponadto: tureckie pantofle i czerwona czapka. Maska ciemna z wykrzywionym nosem i długa broda.
Kolombina – służąca, odważna, dowcipna, zakochana w Arlekinie. Nosi wiele strojów, np. ubranie pokojówki czy piękną, rozłożystą białą suknie.
Kapitan – silna osobowość, przemądrzały, pewny siebie, ale w obliczu bójki – strachliwy. Wystawny strój, maska z długim nosem, pokaźne wąsy. Jego dostojny wygląd budzi poważanie, natomiast tchórzostwo – śmiech.

Maska ciesząca się niezwykłą popularnością jest koloru białego i posiada długi dziób. W XI wieku służyła jako ochrona przed zarazkami dżumy, jej współczesne użycie nawiązuje do tamtych czasów, jest to ochrona nie tylko przed chorobą, ale także przed złem.

Prawa i obowiązki
Osoby przebrane są chronione przez weneckie prawo, co niosło za sobą wiele nadużyć. Zniesienie niektórych zakazów czy nie wyciąganie konsekwencji z pewnych zachowań jest powiązane z niepisanymi zasadami savoir vivre’u - należy bowiem pamiętać o skinieniu głowy na powitanie nieznajomej osoby w masce, niezależnie od tego czy sama jesteś przebrana czy nie.
Popularność maski związana jest z jej niezwykle interesującą historią i tradycją, która jest nadal obecna nie tylko w weneckim obszarze, jak również w całej Europie. Ten magiczny gadżet nie utracił swojej pierwotnej funkcji, choć trzeba przyznać, że współcześnie służy nam bardziej do rozrywki niż do wyzwolenia się z różnic społecznych.

Jarosława Wylotek