„Jaki jest każdy widzi” - to cała treść hasła „Koń” w pierwszej polskiej encyklopedii, opracowanej w XVIII wieku przez księdza Benedykta Chmielowskiego. Stwierdzenie to oddawało powszednie doświadczenie autora, który codziennie spotykał setki koni na ulicach miast i na wiejskich drogach. Świat się zmienił. Konie, jako „maszyny” pociągowe i środek transportu zniknęły już nie tylko z ulic, ale nawet z zagród. Znalazły sobie jednak we współczesnym ludzkim świecie całkiem nowe funkcje, czasem bardzo chlubne. Jedną z nich jest rola przyjaciela, psychologa i rehabilitanta dzieci.

Koń przyjaciel

Już sam kontakt ze zwierzęciem istotnie wpływa na rozwój dziecka, nie tylko ruchowy, ale i intelektualny. Czworonożni przyjaciele dają maluchom lepszy przykład podczas nauki raczkowania czy chodzenia niż dwunożni rodzice. Obserwacja zachowań konia, czyszczenie go szczotką, szeptanie do ucha, karmienie jabłkiem, czy klepanie po łopatce, wszystko to jest dla dziecka znacznie bardziej intrygujące niż zwykłe zajęcia fizjoterapii.

Rodząca się szybko więć z koniem sprawia, że dzieci lepiej radzą sobie z relacjami w grupie rówieśników – uczą się rozumieć emocje i uczucia innych; stają się bardziej tolerancyjnie; poznają smak odpowiedzialności.

Kolejny etap zbliżenia między dzieckiem a koniem, to terapia ruchem – nie potrzeba do niej żadnych umiejętności jeździeckich, a jedynie poddania się ruchom zwierzęcia.

Bardziej zaawansowane formy hipoteriapii wymagają od pacjenta wykonywania konkretnych ćwiczeń w trakcie ruchu konia. Dobry, empatyczny, rehabilitant sprawi, że ćwiczenia lecznicze staną się dla maluchów doskonałą zabawą.

Koń rehabilitant

Nie ma chyba takiego sprzętu sportowego, który umożliwiałby aktrywność we wszystkich płaszczyznach: do góry, na dół, w przód, w tył i na boki. Jazda konna to przede wszystkim nieustanne ćwiczenia równowagi. Poddając się ruchom konia, uaktywniane są poszczególne partie mięśni. Ruchy ciała dziecka siedzącego na poruszającym się stępem koniu są zbliżone do ruchów przy normalnym chodzie. Barki, kręgosłup i miednica są aktywne jak podczas spaceru. Dziecko, które ma problemy z równowagą czy napięciem mięśni, zaczyna dzięki ćwiczeniom z koniem odczuwać jak powinno zachowywać się jego ciało w trakcie ruchu. Uczy się chodzić – bez chodzenia.

Dodatkowo jazda, zwłaszcza na oklep (bez siodła), jest doskonałym masażem. Kołysanie w stępie wpływa na rozluźnienie mięśni: nóg, bioder - barków, kręgosłupa, a ogrzane (koń ma wyższą niż człowiek temperaturę ciała) części ciała są równomiernie i łagodnie masowane. Rytmiczne ruchy konia mają też znaczenie w przywracaniu symetrii mięśni tułowia przy jej zaburzeniach. Dlatego hipoterapia zalecana jest jako metoda korekcji wad postawy.

Koń psycholog

Czar konia wyraża się też w silnym stymulowaniu zmysłów: dotyk sierści, zapach skóry, ciepłe nozdrza, odgłosy parskania czy stukot kopyt – przyciągają uwagę dziecka.

Bezpośredni kontakt z tak dużym zwierzęciem, które nie jest przecież w pełni przewidywalne, a zatem bywa suwerenne, niezależne – motywuje do działania. W relacji koń – dziecko rozgrywają się ważne elementy konstruowania własnej tożsamości dziecka. Głębokie przeżycie odrębności i inności a zarazem współdziałania obu uczestników relacji, pomaga tworzyć mapę świata spraw również międzyludzkich, gdzie istnieje nie tylko „ja” i „nie-ja”, ale także na przykład – „my”.

Kontakt z koniem wspiera też rozwój funkcji poznawczych dziecka: sprzyja poprawianiu się pamięci, percepcji wzrokowej i słuchowej oraz umiejętności koncentracji. Dziecko uczy się opiekuńczości, odpowiedzialności, ale też stanowczości i umiejętności podejmowania szybkich decyzji.

Czas spędzony tylko z koniem w stajni czy później z terapeutą podczas ćwiczeń sprzyja poprawie komunikacji i relacji społecznych. Przebywanie i radzenie sobie z tak silnym zwierzęciem przekłada się na wzrost poczucia własnej wartości i pewności siebie. A przy tym wszystkim, hipoterapia to także możliwość obcowania z przyrodą, forma rekreacji i odpoczynek na świeżym powietrzu.

Pamela Wieczorek, zawodnik i instruktor jeździectwa

Polecane ośrodki hipoterapii w Polsce:

Dolnośląskie: Wrocław, Ośrodek Hipoterapii OTTO PRODENT
Kujawsko-Pomorskie: Bydgoszcz, Ośrodek Hipoterapii, Rehabilitacji i Edukacji TEN KOŃ
Łódzkie: Grotniki, ORW „Zacisze” Stajnia POD JODŁAMI
Małopolskie: Kraków, Ośrodek Rekreacji i Rehabilitacji Konnej TABUN
Mazowieckie: Warszawa, Ośrodek Hipoterapii Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczo-Rehabilitacyjnego HELENÓW
Śląskie: Katowice, Ośrodek Hipoterapeutyczny PADOK
Warmińsko-Mazurskie: Pisz, Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Łupkach
Zachodniopomorskie: Kołobrzeg, Ośrodek Jazdy Konnej i Hipoterapii