Stres to stan pobudzenia fizycznego i psychicznego wywołany specyficznymi bodźcami zwanymi stresorami. Taki stan może zostać wywołany zarówno przez czynniki zewnętrzne, np. bakterie, urazy, jak i wewnętrzne, np. kłopoty w pracy. Czynniki te zakłócają homeostazę organizmu, który w miarę swoich możliwości stara się zaadaptować do panujących warunków. Jednak długotrwały stres może przyczyniać się m.in. do powstawania chorób układu krążenia i trawiennego oraz depresji.

Naturalnymi substancjami niwelującymi szkodliwy wpływ bodźców fizycznych, chemicznych i psychicznych na organizm są tak zwane adaptogeny. Można je zdefiniować jako związki biologicznie aktywne stymulujące układ odpornościowy, uspokajające, podnoszące zdolność uczenia się i sprawność fizyczną oraz działające antyoksydacyjne. W wielu badaniach wykazano również ich pozytywny wpływ na stężenie cukru i cholesterolu we krwi, a także właściwości przeciwnowotworowe i antyhepatotoksyczne. Mechanizm ich działania nie jest jeszcze dobrze poznany. Wiadomo jednak, że działają na poziomie komórkowym, wpływając na układy enzymatyczne, oraz narządowym poprzez oddziaływanie na gospodarkę hormonalną. Termin adaptogeny został stworzony w połowie XX wieku przez radzieckiego naukowca, Nikołaja Lazarewa, który badał starożytne chińskie receptury lecznicze.

Adaptogeny nie występują niestety w powszechnie spożywanej żywności. Zawarte są jedynie w niektórych, niewystępujących powszechnie, roślinach. Z tego powodu, aby cieszyć się ich dobroczynnym działaniem, konieczne jest sięgnięcie po suplementy. Jednak, jako substancje pochodzenia naturalnego, uznawane są za bezpieczne i niepowodujące skutków ubocznych. Ostatnio zyskały również popularność w kosmetologii, a zwłaszcza w produkcji środków pielęgnujących skórę. Opóźniają starzenie, pomagają w usuwaniu toksyn, uelastyczniają oraz zapobiegają pękaniu naczynek krwionośnych.

Do roślin obdarzonych tymi szczególnymi właściwościami należą m.in.:

Żeń-szeń (Panax ginseng) – ta roślina cieszy się ostatnio wielkim zainteresowaniem. Postać dzikorosnącą można spotkać w górskich lasach Azji. Uprawa żeń-szenia jest trudna, gdyż wymaga żyznej, przepuszczalnej gleby i zacienienia, a roślina przyrasta powoli, co nie pozostaje bez wpływu na jej cenę. Zawarte w żeń-szeniu związki czynne należą głównie do ginsenozydów (saponozydów). Mają działanie psychopobudzające, przez co stosowane są w stanach osłabienia fizycznego i psychicznego. Polepszają zdolność zapamiętywania, podnoszą odporność na infekcje i skracają czas rekonwalescencji, a także obniżają poziom cholesterolu. Korzystnie wpływają również na pracę narządów wydzielania wewnętrznego. W badaniach przeprowadzonych z udziałem sportowców wykazano, że zmniejsza on wydzielanie kwasu mlekowego w mięśniach, w związku z czym niweluje zmęczenie. Ponadto żeń-szeń przywraca skórze równowagę fizjologiczną dzięki stymulowaniu odnowy naskórka i zwalczaniu wolnych rodników.


Różeniec górski (Rhodiola rosea) – swoją nawę zawdzięcza m.in. kłączom o różanym zapachu i różowej barwie. Wśród substancji czynnych można wymienić fenylopropanoidy, flawonoidy, fenolokwasy i monoterpeny. Różeniec wykazuje działanie obniżające odczuwanie zmęczenia, chroni serce, działa przeciwnowotworowo, antyoksydacyjnie i przeciwbakteryjnie. W Polsce w stanie naturalnym występuje w Karpatach i Sudetach, a od 1980 roku jest również uprawiany na innych obszarach.

Miłorząb japoński (ginkgo biloba) – swoje właściwości zawdzięcza zawartym w nim w znacznych ilościach flawonoidom, terpenoidom oraz kwasom organicznym. Hamuje powstawanie zmian miażdżycowych, m.in. dzięki silnym zdolnościom antyoksydacyjnym, uelastycznia naczynia krwionośne oraz poprawia wydolność umysłową i intelektualną, gdyż rozszerza naczynia krwionośne mózgu, dzięki czemu jest on lepiej odżywiony i dotleniony. Wspomaga również leczenie zaburzeń erekcji.

Nerwowe sytuacje stanowią niemal nieodzowny element naszego życia. Dodatkowo, nadchodzi jesień, a wraz z nią sezon grypowy, czyli kolejne wyzwanie dla naszego organizmu. Zatem warto pomyśleć o wzmocnieniu naszego ciała i zapobiec ewentualnym chorobom czy złemu samopoczuciu. Z pewnością nie należy również przejmować się wszystkimi codziennymi drobiazgami, ale dodać do nich odrobinę uśmiechu.

Małgorzata Adamczewska, mgr inż. żywienia
tekst pochodzi ze strony: beautybook.pl