Co jeść podczas jesiennych chłodów? Najlepiej sprawdzają się oczywiście posiłki na ciepło, a najszybciej rozgrzewają te w płynnej postaci czyli zupy, gulasze, kompoty i inne gorące napoje. Ważny jest też dobór odpowiednich składników. Warto w tym celu sięgnąć do chińskiej kuchni pięciu przemian i sprawdzić, które produkty działają wychładzająco, a które rozgrzewająco. Nie chodzi koniecznie o całkowitą zmianę diety, ale o skorzystanie z kilku ważnych wskazówek.

Jesienią szczególnie powinniśmy przestrzegać spożywania pięciu posiłków dziennie, w tym trzech ciepłych. Ważne, żeby na śniadanie zjeść coś ciepłego. Dobrym pomysłem będzie owsianka ugotowana na mleku, posłodzona miodem, z sezonowymi owocami, orzechami i cynamonem. Dla osób, które nie przepadają za śniadaniami na słodko rozwiązaniem będzie ciepła zupa jarzynowa. Na pewno doda energii i sprawi, że przyjemne ciepło wypełni całe ciało i będzie odczuwalne przez wiele godzin.

Podczas zimnych miesięcy prawie połowę spożywanych w ciągu dnia posiłków powinny stanowić produkty zbożowe – kasze (np. jaglana, kukurydziana, jęczmienna), płatki owsiane, ryż itp. Zboża dostarczają dużo błonnika oraz dodają sił witalnych.

Równie dużą część jesiennego jadłospisu powinny stanowić gotowane warzywa sezonowe np. dynia, marchew, buraki, ziemniaki, seler, cukinia. Rozgrzewająco działają również warzywa o ostrym smaku, takie jak: czosnek, por, cebula, papryczka chili. Oczywiście nie powinniśmy całkowicie rezygnować z sałatek z surowych warzyw. Ich spożycie najlepiej rozsądnie ograniczyć, np. do jednej sałatki dziennie spożywanej podczas obiadu. Warzywa w surowej postaci wychładzają organizm.

Nieco mniejszą część jesiennych posiłków powinny stanowić owoce. Należy wybierać w tym czasie rodzime jabłka, śliwki lub gruszki, najlepiej przygotowane na ciepło. Zalecane są kompoty, owoce pieczone i duszone. Przy tej okazji warto posłużyć się również rozgrzewającymi przyprawami, dodając do potraw z owoców – cynamon, kardamon, goździki, imbir itp. Odradza się jesienią spożywania dużych ilości cytrusów, ponieważ oziębiają.

Fasolę, soczewicę, bób, ciecierzycę, soję (również w postaci sera tofu) można dodawać do gęstych i ostrych zup lub robić z nich gulasze. Jesienią warto też włączyć do diety produkty fermentowane np. kiszoną kapustę, barszcz biały i czerwony, kiszone ogórki.

Odpowiednio skomponowana dieta sprawi nie tylko, że będzie nam cieplej, ale też wzmocni odporność i uchroni przed przeziębieniami. Dzięki niej poczujemy się zdrowiej i pogodniej, łatwiej nam będzie schudnąć, a dolegliwości żołądkowe ustąpią. Jesienią dzień jest krótki, a brak słońca nie sprzyja pogodzie ducha, dlatego często brakuje nam humoru i dopada nas chandra. Dobrze zbilansowana i przemyślana dieta poprawi samopoczucie i zapobiegnie depresji.


Jesienne gęste zupy-kremy


Francuski krem z porów

2 duże pory (jadalne białe części),
2 niewielkie ziemniaki,
dokładnie obrana z włókien łodyga brokuła,
oliwa z oliwek,
2 łyżeczki suszonych warzyw,
gałka muszkatołowa,
sól, pieprz,
prażone ziarna (dynia, słonecznik lub inne),
2 łyżki śmietany 18%.

W rondelku rozgrzej oliwę z oliwek, zeszklij na niej por. Kiedy por zmięknie wrzuć do niego ziemniaki i łodygę brokuła pokrojone w kostkę. Chwilę smaż i wlej wodę albo wywar warzywny (jeśli wodę to dodaj jeszcze 2 łyżeczki suszonych warzyw, listek laurowy i ziele angielskie - zastąpią wywar i dodadzą smaku). Kiedy wszystkie składniki zupy będą już odpowiednio miękkie (ale nie rozgotowane) - ostudź zupę.

Zmiksuj wszystko na gładki krem, dodaj śmietanę i podgrzej ponownie, dopraw gałką muszkatołową, solą i pieprzem. Na patelni upraż ziarna dyni z odrobiną soli morskiej. Posypuj nimi zupę.

Zupa marchewkowa z gruszką i czarnuszką

3 duże marchewki,
1 średnia gruszka,
woda,
2 łyżeczki suszonej włoszczyzny,
2 łyżki oleju lnianego,
1 łyżka oliwy z oliwek,
1 cebula,
4 ząbki czosnku,
2 łyżeczki czarnuszki,
1 łyżeczka kuminu,
opcjonalnie parmezan.

Marchewkę obierz i pokrój na niewielkie kawałki. Zalej wodą i gotuj do miękkości. Pod sam koniec gotowania (mniej więcej na 5 minut przed końcem) dodaj pokrojoną gruszkę i włoszczyznę suszoną.
Na patelni podpraż ziarenka czarnuszki, dodaj olej i oliwę, lekko rozgrzej i dodaj posiekaną cebulę. Kiedy cebula się zeszkli dodaj posiekany czosnek i jeszcze przez chwilę smaż. Cebulkę z czarnuszką, czosnkiem i olejami wlej do garnka z marchewką. Odstaw do ostygnięcia.
Po ostygnięciu dokładnie zmiksuj zupę, podgrzej ją i jeszcze dopraw pieprzem i solą. Gotowa! Podawaj ze startym parmezanem.

Zupa dyniowa ze świeżym majerankiem

około 50 dag miąższu dyni,
1 mała cebulka,
pęczek świeżego majeranku,
1 łyżeczka mieszanki przypraw curry,
3 łyżki kwaśnej śmietany albo jogurtu,
1/2 łyżeczki sproszkowanej gałki muszkatołowej,
1 łyżeczka koncentratu pomidorowego,
sól, pieprz, liść laurowy, ziele angielskie, listek lubczyku.

W rondelku zeszklij cebulkę na niewielkiej ilości oleju. Następnie dodaj miąższ dyni pokrojony w kostkę, oprósz curry. Wszystko razem duś chwilkę (5 minut). Do rondelka dolej wodę (lub bulion warzywny), tak aby przykryła całą dynię. Wrzuć listek laurowy i dwa ziarenka ziela angielskiego. Gotuj do momentu kiedy dynia będzie miękka. Pod koniec gotowania dodaj listki majeranku.

Wyjmij z zupy liść laurowy i ziele angielskie. Zmiksuj na gładki krem. Dodaj śmietanę (lub jogurt), koncentrat pomidorowy i podgrzej na małym ogniu, dodając przyprawy - gałkę muszkatołową, sól i pieprz. Smak wzbogaci listek lubczyku.

Zupa doskonale smakuje z grzankami z razowego pieczywa.

Aksamitna zupa z cukinii

1 cebula,
4 ziemniaki (nieduże),
1 średnia cukinia (proporcje między ziemniakami a cukinią mogą być mniejsze; można nawet całkowicie zrezygnować z ziemniaków),
kilka świeżych listków szałwii,
ząbek czosnku,
500 ml wywaru warzywnego,
2 łyżki gęstej kwaśnej śmietany lub jogurtu,
1 żółtko,
sól, pieprz.

Cukinię i ziemniaki pokrój w kostkę. Posiekaj cebulę. W rondlu rozgrzej olej. Lekko zeszklij na nim najpierw cebulę, potem dodaj ziemniaki i cukinię. Oprósz solą, pieprzem i szałwią. Dokładnie wymieszaj i smaż około 1 minutę. Warzywa zalej wywarem, zagotuj. Na wolnym ogniu gotuj około 15 minut. Gotową zupę zmiksuj. Powstały krem dopraw śmietaną wymieszaną z żółtkiem i ponownie zagotuj.

Przypraw do smaku pieprzem i solą. Ozdób listkami ziół. Podawaj z grzankami, groszkiem ptysiowym.

Monika Prucnel
Autorka prowadzi bloga Vege Kika